Hinkho Thusim

KA HIN KHO THUSIM

To be continued………..
Degree Lopna Pathen Thangvahna
Lekha simna lama simchai na hetpehna degree aki pe jin ahi. Tu ni chana degree ka nga ho hi Bible leh houthu langa degree 3 (BTh, MDiv, DMin) ahin, Sorkal lam a 3 (BA, MA, MRes) ma ahi. Degree agom in 6 apha tan ahi. Hicheng hi kum 39 ka lhin sunga ka lah chai ahi.

Degree 6 chan ka sim chai theina hi Pathen ma pui vang leh insung mite ho tikhou na jal ahi. Adeh a asanglang ka jilbea, na na jil chain a ho hi ka ji nu Kikim (Nu Vah Nei Kim) jal ahi. Ama hin hiche Master level ka sima pat Doctorate chan a hahsat na jat chom chom leh sang tah tah tampi eina thoh khom pi ahi.

Ka lekha sim ho hatjeh leh neh le chah hahsat jeh in ka lekha sim ngah ding hi avel vel a kana gel khah ahi. Ahin aman hahsa jong leh tin nasa tah in pan alan, ei til khouvin, sei thei thei na lama ei sei peh in ahi.

Yangon University a ka professor ho toh jong avel avel a kimutoa, MA ka sim be thei na ding, MRes ka sim thei na ding thu ho jong ei khol peh ahi. Admission ho jong aman eina bol peh ngen ahi. Chubana MRes Graduation a dinga application form ho jong aman ei na bol peh ahi. Aman pan la lou hi leh hiche pi hi ki chai lou ding ahin, Degree hichang hi kei ma chang lah hi louva, ama toh ka lah khom lhon ahi bouve!

Kaminput Leh Kamin Chomchom

Ka min Neh Kho Lal ahin Kapa Lut Kho Sei, ka nu Thang Kho Nem ahi. Ka nu hi kum 2010 kum chun ahinkho ana bei tan, ka pa hi adam in tun Bokkan khoa ka u Jona leh ain sung mite ho toh acheng khom uve.

Ka min Neh Kho Lal hi ka nu upa Lhun Ja Neh min ka lo ahi. Ka pu hi kaneo lai yin 1983 kun in khat vei bou ka na mu khan ka hi. Hiche chunga chu ka nu leh kapan ka pu te henga ei pui “Naopui” u ahi. Ka kho het nung in vang ka mu kha ta poi. Ama hi achennao gama aching pen ana hi toh lhon in, Lampun ana pang e. Ka put e ngailut jal leh miching khat ahina jala amin eina lo sahu ahi.

Ka chen khompi Mizo hon Alal-a tin ei kouvin, Falam ka Bible School kailaiya ka loi hon Lalpu tin ei kou vin, India leh America langa hon Palal tin ei kou uve. Hope Boarding school a student hon “Palal” tin ei lou uve. Kanu leh Kapan vang Lalboi tin eikou ji lhon e. Ka chate ni Solomon Sei Min Lun leh Cherry Nem Nei Them in vang “Pa pa, ahilou leh Daddy” tin ei kou lhon e.

Kapenkum

Ka pen nikho hi kicheh tah in ka he poi. Ka nu sei dan a hi Christmas kichai, Kum thah lhung jepmasang pen in asei je. Hiche laiya chu Calendar jong ana ki mu jou behseh lou ahi. Ka ki nai pi ka ni Ne Nem (Khampat) chapa Mr Pao Kam toh ka pen kum lhon kibang in asei un, ama pen kum chu 1973 kum ahi. Hia kona chu ka pen kum hi 1973 kum ahi ti thei ahi.

Ka pen nikho, lha leh kum hi ni aum e. NRC a hi September 9, 1972 kum ahin, School admission dungjuiya hi December 29, 1973 ahi. Ka het mang cheu cheu khat chu ahi leh hiche laiya chu Matpongden bol ho Immigration ho hung tem lou ahin, ahung pet petuva tia Matpongden nei theina dia ka kum hi kum khat ana khan sah dan un ka hen ka hi. Hijeha hi ka pen kum dih tah hi December 29, 1973 hi ding in ka tahsan e.

Penpi Sopi Ho

Pen pi so pi kabon chaovin mi 9 ka phauve. Achunga numei 3 hi ka na mu man poi. Tun kachunga pasal 2 (Khai Kho Sat leh Jona), numei 1 (Lam Kho Neng), kanoiya numei 1 (Chin Nei Lhing) leh pasal 1 (Thang Min Len) ahiuve. Ama ho cheng vang tuni chan in adam sel uve. Ji anei soh un, chale nao jong anei soh uve.

Seh Ga Leh School Kaitil

School kai pha ka phah in, nikhat ka loi pa Kim Thang (Ka ni chapa) toh kho sung a ka vah le le lhon e. School mai lam lena ka phat lhon in, ka loi pa u nu Miss Chin Lam toh ka ki mu to lhon e. Chulai-a ama chu kakhou (Bokkan) va Restaurant mithang tah Ma Nyunt Restaurant a na tong ahi.

Ka loi pa u nu Chin Lam chun lamjot pum in Seh ahin nen, aman jong ei mu lhon phat chun ima dang dong lou, sei louvin, aseh neh ka du chat lhon ahen, “School kaiya n ache lhon leh hiche seh hi ka peh ding” atin ahi. Kei ni jong ipi bol ding leh hoiya che ding ti um lou ahi jeh in, seh jong ka du chat lhon jeh in “Henge” ka moh ti lhon e. Hichun aman jong a seh neh ban ei pe lhon in, school a jong ei pui chom lhon louvin, ama ain lam ajon pai tai.

Kei ni jong ima gel be nei chom louvin, seh chu ka ki choi lhon in, lampia ka ne lhon in, school lam ka jon lhon tai. School ka ga lhung lhon in, ka u Khaisat leh u Khaijang in eina mu lhon e. Kei ni jong “Tu-nge-tan” kiti KG class a chun ka ga tou lhon e. Ka tou pet tah lhon chun oiya pu Hming Thang in students ho lekha ahil, students ho thungai lou jeh in Black Board chu bol in na sa tah in avon, agin aki thong leu vin ahi.

Kei ni jong ka lhun til lhon, ka tou pet lhon toh kitoh ahi jeh in kei ni chunga lung hang ka hi sah lhon in, ka kipat doh lhon in, class room a kon in ka lhai doh lhon in, oiya pun ei hin del lhon em tia nung vet pum in, ki nga lou hel in in chen ka lhai lhung kei lhon e.

A kum kit in pha te chan school admission eiki bol in, school ka kai pen e. Hiche school ka kai jong chun kai thei leh kai thei lou ding ei khol uve. Ka jet lam khut in ka lu chunga kon in, ka vei lam bil ei tham sah un, ka vei lam khut in ka lu chunga kon in ka jet lam bil ei tham sah uve. Chutia ka bil ka tham phah amu phat un, school a admission ei na peu ve.

Bicycle A Kitoh Khah

School bu 4 ka kai kum lai chun ka kho va Bicycle nei hi ana thu pin ahi. Ka veng sunguva Ko Myint Aung leh Ma Nyo Hlah ten Bicycle thah khat acho u, hiche chu veng lhang in thupi aki sa ma man ahi. Koi ma jouse atou dan aki them chuh un, chule mi leh thilpoh dan jong aki them chuh uve.

Ko Myint Aung naopa Mr Ye Tin jong ama leh ama atou them jouvin, kalpi khat kal ding dei nan bicycle nunga napo ing e atin, kei jong ka tou khah lou jeh in ka tou nom in, anunga chun ka moh tou doh in ahi.

Chom khat chu ei po in, ei lhai pi le le in, nomsah leh tijat toh ka dim in ka hi. Mi dang po louva kei ei poh chu ei ngai lu ma ma a ka kisan ahi. Ahin phat chom khat ei poh jou chun ahung lhun, kei jong ka keng ten ni ka chi leh ka jet lam keng kho taljum chu bicycle nunglamal a free wheel leh chain khao ki kaha a ka heng lut kha tan ka hi.

Bicycle tol a ka lhuh jou nung lhon in, ka jet lam keng kho tol jum chu asa jep in, ka vet leh ka keng kho tal jum chung akang leh in, asunga agu jong ka mu ka hi. Hut khat in athi ahung poh doh in, ka thi chu achu ti lon jeng tan ahi.

Chu in ama ma man ei pon in ka in langa ei lhun in ahi. Hiche nia pan chu keng kho tal jum a ma ha ka pun, kakhouva doctor pa ka ki jen sah in, phate chan ei tom peh e. Hiche maha ka phat in lamka jot thei ta pon, ka chu ti lup lup jeng e.

Ka maha ahung damdom phat in, ka u Jonan bicycle in ei school lama ei tol ji in ahi. Hiche laiya chu sun school kikhen teng leh in lam a ga ki che ji ahi. Sun school ki khen phat leh in lam kile louvin, school a ka um den ji e.

Pumton Ga Jeha Kivoh Lo

Bu 4 ka sim lai, ka keng khotal jum bicycle a ka kitoh khah na jong dem chen nai lou, lam jong pha te cha ka jot thei lou laiyin pum ton ga jeh in boina ka na toh uve. Ka loi ho khat Mr Hming-a kiti ama hi neo lim lem ahin, school hong toh kijom Pa Biak Sang te hon sunga pum ton aga gun ahi. A loi ho apui kit in aga gu kit uve. Hichun bu 4 students pasal ho se se chu hiche boina chun ei pha uve.

Hiche thu chu ka oiya piu (Miss Htay) leh bu ton nei te inko te aki kam tam un, boi na chu asang cheh cheh tan ahi. Oiya pi jong alung hang behseh in, student ho jouse chu school maiya khut dom in ei ki jot sah uve.

Boina chu hia kichai louvin, kikam tamna aum be cheh phat in, mol a kivoh na chan ahung soh tai. Ka oi ja piu jong nu ngah ahin, student ho pumton guh jeha, min dei mo houva ahung hou chu alung jong anan, ajah jong acha behseh in, akap leu vin ahi. Class sunga kap pum in, “Pum-ton gu se se ding” ahin tin, khat jou khat mai lama akou doh in, abon in nasa tah in tingpum in agol voh in, amsa sa pen pa pumton gu lamkai pa Mr Hming-a chu avo lhu jeng in ahi.

Kei jong “Pum-ton gu se se ding” ati jeh chun ka lung thim chun kei ka jao pon ei vo pon te tin ka lung a na ol dom e. Pum-ton ga gu se se adin saha, khat jou khat ban ama lama akoudoha, avoh jou chun “Pum-ton ne se se ding” ahin ti kit in, hia chun kei jong ka jao kha tai!
Kei jong keng ki bai pum chun ama lama ka ga chen, pon che noi lam eihosah in tingpum in nasatah in ei von ahi. Ka oiya pi hi nungah sa leh tah, Yaw gam lang mi ahi. Kam-a sen leh voh ei thon, ka kho asih leuve. Hiche hi 1984 kum ahin, tuni chan in ka ja hola eivohna ma ha nung aum den na laiye.

I. EDUCATION

A. Religious Education
1. DMin: Doctor of Ministry (Lincoln International University)
Thesis: Servant Leadership Development in the Kuki Christian Church
Supervisors: Dr Barney Wells and Dr Don Green
2007-2009 Class works
2009-2011 Project
May 12, 2012 Commencement at Lincoln, IL (USA)

2. MDiv: Master of Divinity (Trulock Theological Seminary)
Thesis: The Study of Kuki Music and Its Relevance to the Kuki Christian
Worship
Supervisor: Mr. Hen Kho Lun Doungel (OT Professor)
2003-2004 MDiv Final
2002-2003 MDiv Begin
March 18, 2004 TTS (Imphal)

3. BTh: Bachelor of Theology (Zomi Theological College)
Thesis: Music in the Churches of Zomi Baptist Convention
Supervisor Rev Vungh Lian
1997-1998 BTh Final
1996-1997 BTh Third Year
1995-1996 BTh Second Year
1994-1995 BTh First Year
1993-1994 BTh Preclass
March 7, 1998 ZTC Falam

B. Secular Education

1. MRes: Master of Research in Philosophy
Thesis: The Concept of Unity in Kuki Culture
Supervisor Dr Khin Lay Nwe (Philosophy Department)
2011-2012 MRes (Yangon University)

2. MA (Credit): Master of Arts in Philosophy
Thesis: A Philosophical Analysis on the Concept of Marriage in Kuki Culture
Supervisor Dr Thet Thet Saing (Philosophy Department)
2010-2011 MA Final year and Thesis (Yangon University)
2006-2007 MA Final year (Yangon University)
2005-2006 MA First year (Yangon East University)
2004-2005 MA Qualifying Class (Yangon East University)

3. BA (Q): Bachelor of Arts in Philosophy (Monyaw University)
2004 BA Certificate
2002-2003 BA final
2001-2002 BA second
2000-2001 BA second
1999-2000 BA first year

Primary to High School

1992-1993 Bu 10 A list a pass (Tamu High School)
1991-1992 Bu 10 B list a pass
1990-1991 Bu 9 Kai kum
1989-1990 Bu 8 Kai kum (Mathematic Distinction)
1988-1989 Bu 8 School jouse ki khah
1987-1988 Bu 7 Kai kum
1986-1987 Bu 6 Kai kum
1985-1986 Bu 5 Kai kum
1984-1985 Bu 4 Kai kum Sayamah Htay and Saya Aung Shwe
1983-1984 Bu 3 Kai kim
1982-1983 Bu 2 Kai kum
1981-1982 Bu 2 Kai kum
1980-1981 Bu 1 Kai kum Sayamah Biak Chuan-i
1979-1980 Bu lang (Tu-nge-tan) Saya Aye Phe
1978-1979 School chom khat ga kai

II. WORKS AND EXPERIENCES

Evangelism and Mission Department Secretary (1999 Oct-2001)

KVTBA Delegate in Evangelism and Mission Department Secretary a dinga Rev Dou Kho Mang ana ki lheng doh ahi. Kah laha boi na chom chom leh ki het khel jeh in, kum kim EC Kanmaygyi a kibol na a chun ama hi anatoh ana ki haisah in ahi. Hiche kah chun GS pun E&M Secretary natoh ahinkop in ahi.

Kum 2000 kum lhun Delegate meetinga chun Evangelism leh Mission Department Secretary ding kilhenna aki nei kit in ahi. Nomination Committee hon Saya Ngam Ja Pao chu aga houlim pi un, ahung kinop to un ahi.

Mipi maiya kilhenna ahung kibol phat in, mipi a kon in kei ei hin lheng doh kit un ahi. Chua kon chu Saya Ngam Ja Pao leh kei chu mipin guh thim in vote ape un, hia chun vote tamdung juiyin kei ei lheng doh un ahi.

Department 3 (Youth, Finance, E&M chule AGS) ka hin kop phat chun natoh jong ahung tam cheh tan ahi. Pastor mi 3 toh ding ka chang a mopohna aum tah jeh in, pon tho tah in ka na tong in ka hi. Mi 3 law san thei ahivang in, mikhat law bou ka na sang e.

Financial Department Secretary (1999-2002)

KVTBA kivaihomna dung juiya mi khat in term ni kijoma term ni bou atoh thei ding ti ana um in ahi. Ahin hiche chunga hin nomination committee hon term ni ana posa Saya Lhun Kho Sei ma man apoh jom ding in gonna ana um e.

Mipi maiya kilhen ding ahung hi phat in, mipi in kei joh hi dingin ahin podoh un, kite na a pang dia phat sah jong tampi ahung um doh e. Phat soh tah pi kinel na aum in akiboi change. Thulhuh bol ding ahi phat in, mipi jousen guh thim a vote pehna aki nei jin, kum 1999-2002 kum sunga KVTBA financial secretary din kei ei lheng doh un ahi.

Chutia Department 2 a secretary cheh ka toh ding ahi phat in, lha law san man thua boi na aum um doh kit e. Boi nachu ahi leh tua ken department ni ka tuh ahi tah jeha, natoh hah ding leh boi ding pa joh chu gel khoh hi ta louvin, secretary ni law man chu peh ding peh lou ding ti thu ahi. Hiche mi ni law san ding ahi lou leh mikhat law man bou peh ding thun phat sot tah aki boi je.

Angah na sem thei na ding in, kei ma tah in mipi maiya houlimna kana nei je. Hiche natoh te ni hi ache sa kum ho a Pastor ni in fulltime a ana toh lhon ahin, tua mi ni natoh ken ka chang a ka toh ding ahi. Hiche hi mipi atam zon ei tahsan leh leh eidei jeha ei lhen u ahi. Hijeh chun mi 2 law chu san dang ing e. Law sana ding 2 ahivang in khat ding in ei pe uvin tia ka sei phat chun athu aki sei chai thei e.

Financial lam natoh hi natoh hah tah khat ahi. Gamsung houbung ho hopsom hi sum leh chang tin jat ni aki toh khom e. Hiche sum leh chang chu akum akum a aba a um jong aum jing in, vaihom ana hah sa lheh e.

Hiche akho akhoa chang hopsom ho chu lhacha ho aki hop peh in ahi. Boina khat chu kho khat a chang leh kho khata chang ahoi dan aki bang pon, chule asi avai tam chom jong ana um e. Hiti ho jeh hin Pastor hon khokhat chang abon a chan ding chu adei loi, adei lou loi ana um in, kho nung in atang tang in ana ki hop peh e. Kho khat hopsom chang pastor ni ki hop peh tin ana ki bol e.

Hiche laiya ana boi khat chu Rev P Shong Kho Thang chang hopsom chan thu ahi. Ama hi Bible Area a pastor a pang ahin, achenna hi Thingpel ahi. Ama chan ding chang chu kho sunga kipo lut lou, gam lama changsal a um ahi.

Rev P Shong Kho Thang in gamlaha kikoi chang chu aga kipoh leh mi chang ana ki poh khah in, na sa tah in ana ki boi jin ahi. Mi chang gua kihehding chan ana phan ahi. Ahin achai nan aphat phat na ana kisei toh tai!

Financial lama boi na kit khat chu ahi leh Pension sang ho law san jat thu ahi. Pension rule a chu apenson lah kuma alha law chunga kingama percentage ki khot peh ahi. Lhacha ho lhalaw basic pay scale kicheh taha sot taha kiche pi ahi lou jeh in, pension la masa ho leh la nu khah ho sum san jat nasa tah in ahung kikah doh tan ahi. Ajeh chu law san jat hi pha tea akum akum a kitoh del dela khang ahi pon, Delegate in phan te ati kum leh hijat hi hi hentia thupass a ki kal sah ji jeh ahi.

Ahin Financial Department a mopohna nei ho toh ache toh theina ding lampi (pension rules) ana kikhol doh in, hia kon chu pension la masa leh pension la nu khah ho kikhah a sum le pai ya kikheh valna chu ahung kisu toh e.

Youth Department Secretary (1999-2002)

1999 kum KVTBA kum lhun Delegate meeting Khampat Bethal Baptist Church muna aki bol e. Hia chun KVTBA Youth Department Secretary a pang din kitet pi um louvin, mipin ei lheng doh uve.

KVTBA Youth Department a khangdong lamkai ho jong apon tho thei un, lamkai ho jong lung khat tha khat tah in ka na pang khom uve. Achesa lama sum le paiya bat le tham ho thu a boi na ana um in, ahin hiche ho jouse boina chu sei ta louvin, asah doh na ding lampi akingaito khom e.

Hiche leibat ho sah doh na ding leh mailama natohna ding in Lottery ana ki bol in, Tamu Immanuel Baptist Church a lottery honna ana ki bol e. Hiche Lottery kibolna a kon in bat le tham ho jouse akisa doh in, chukal val in, khangdong te kiloikhomna a ding in aki mang e.

Team Leader; AD Kum 2000 Revival Team (1998-1999) kum sung in Kabaw Vally Thadou Baptist Association, Evangelism and Mission Department noiya AD kum 2000 Revival Team lamkai yin ka na pang in ka hi.

Hiche 1998-1999 kum sunga AD kum 2000 Revival palai ho chu: 1. Mr Aron (Kanmaygyi), 2. Mr Thangkap (Jangoiphai), 3. Mr Tonpu (Haipijang), 4. Mr Jangpu (Haipijang), 5. Miss Nengbul (Haipijang) leh 6. Miss Pha Nei Lam (Khampat) ahiuve.

KVTBA gamsung a houbung ho jouse kho khat jou kho khat aki khol in ahi. Chubana KVTBA houbung sung keo hi lou, houbung dan ho jong aki khol than, mipi te hon apha chom pi lheh uve.

Leave a Reply

You can use these HTML tags

<a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>