PATHIEN THU/THEOLOGY JIL

PATHIEN THU/THEOLOGY JIL
Mr. Chomkholun Baite,
Mantripukhri, Imphal.

Thumakai:

Pathienthu jil/sim kiti hi sappaovin Theological study akitin ahi. Theology kiti hi Greek pao theos leh logos kiti chucheng tenia kuon kiladoh ahin, hichun Pathien (theos) chuleh thu/thuhil (logos) tina ahi. Hichun Pathien chung chang thuhil leh jilna aseina ahi. Chuleh Pathien leh vannuoi pumpi kikalho ahi. Hetbeilam ding in Bible School itiohin aseichien pen’e.

Eimite jong Christian ihung hiuva kipan in khantouna leh midangtoh kibahna lamchuom chuom ijot taove. Chuleh Christian ihung hi jou uva kipan in kikhentelna atamcheh cheh in, Houbung leh mission simsen lou inei taove.

Hiche hi ipijeh ham tia ikhuolleh Theology sim itamcheh cheh jieh’u ahi kitileh seikhiel hipuonte. Ham leh pao jieh in jong denomination min in kikhen telna ahung umdoh kit in ahi. Theology sim ihung tam phat uvin, thuhil chuom-chuom ihin hetaovin, Bible jong ipomdan’u ahung kikhel tan ahi.

Hijieh chun Evangelical, Pentecostal, Baptist, Presbyterian, Catholic, Biblical, Methodist, Lutheran, adang dang ah eimite hi iumsoh hiel taovin ahi. Ahinlah iseinuom pen’u chu mission kikhentelna ineihou thu hilouvin, ipitobang Bible college hochu pomthei ham, pomthei lou ham ti joh hi ahi.

1. Theological college affiliation leh accreditation:

Vannuoi mundang simlouvin ichennao India gamsung’a Bible/Theological College/Seminary tamtah aumtan ahi. Ahinlah denomination jousien hiche Bible/Theological College/Seminary ho ipom suoh keipouvin, ipomdan’u akibang puoi.

Vetsahna in mainline church phabep –Baptist leh Presbyterian hohin Senate of Serampore College (University) bou apom tobang ahi. Adangho hin Senate of Serampore (University) leh Asian Theological Association (ATA) nuoiya course chaiho anigel in apom in, hiche teni (Serampore leh ATA) khatcha beh jong pomlou denomination eimite lah a aumkit in ahi.

Hicheho hin amaho Houbung lhacha natong ding chu amaho denomination kijopmatpi Bible/Theological College/Seminary bouva degreeho bou apom un ahi. Vetsah na in – Bharat Bible College (BBC), Secunderabad, Berean Baptist Bible College & Seminary(BBBC&S), Bangalore, South India Baptist Biblical College & Seminary (SIBBC&S), Coimbatore, North East India Baptist Bible College (NEIBBC), Silchar, adang dangho ahiove.

Hiche’a affiliation leh accreditation pom leh pomlou ineiyu hi doctrine/thuhil (Bible thuhil) jieh ahipen’e. Serampore leh ATA nuoiya degree pomlou loiho hin ATA leh Serampore hi a liberal in, Bible thu ahina ding bang tah in alaigil akihil pouvin, tahsa thulam joh ahajil uve, chuleh aphat leh amun dungjuiyin Bible hi ahil uve ti hohi ahi. Ahidieh in Serampore degree hi Bible simna degree ahipuoi tileova seiloi jong kiumda lou ahi.

Chuban’a social issue – human rights, ecology, liberation, feminism, kitiho achepio ahi atiove. Alangkhat’a Serampore leh ATA degree pomho hin leiseit a cheng, ne a don, tahsa a ihinnao hi lhagao thu jieng ahipuoi, tahsan thudol’a houdangho toh, chondan jat tampi lah’a cheng ihijieh un Pathien thu hi amiho chondan dungjuiya lhangsap ding ahi (contextualisation) atio ahi. Achuti lou leh Pathien thu muchi chu kitu dohthei louding ahi atio ahi.

Serampore leh ATA degree pomlou ho hin ahildan un, Bible Pathien thu chu ahina bangtah a juiding, kikhel theilou Pathien thu ahin, lhagao lamjoh agelsang un, Pathien thu bou seiding, tahsa thu/society toh kisai thu hasei louding, Houbung mipi hi Pathien thu bouva vahding atiovin, Serampore leh ATA nuoiya hohin Pathien thu atheotho uve atio ahi. Hijieh a chu Serampore leh ATA hi liberal college atio ahi.

Ahuoi chu hitaleh, anigel lhon’a aphatna leh aphatlouna (weaknesses and strengthens) anei chieh lhon ahi. Pathien thu chu tahsa thu toh chekhom ahin, chuom khen thei ahipuoi. Pathien thubou ikhohsah tieng jongleh tahsa lam ahatlouva, society kivaihomna Pathien thutoh achekhom lou leh alhing thei kit puoi. Tahsa lam leh amundung jui bouvin jilna kinei kitleh Pathien thu/huhhing na thu hi mi tamtah in agel daokit in ahi. Sappaova ‘two sides of the same coin’ kiti tobang ahibouve.

2. Senate of Serampore College (University) leh ATA:

2.1 Senate of Serampore College:

Senate of Serampore College hi 1818 kum a William Carey, Joshua Marshman leh William Ward hon Serampore (West Bengal) mun’a ana phudoh’u ahi. Amaho thum hi ‘Serampore Trio’ jong akitiove. Hiche college hi 1827 kum’a Denmark lengpa Frederick VI chun hetpihna ananei ahitai.

Hiche a degree kipejouse hi lengpa hetpihna ana um ahi. Tuhin Senate of Serampore College (University) degree chuom chuom – Bachelor of Theology (B.Th.), Bachelor of Religious Education (BRE), Bachelor of Divinity (BD), Integrated Bachelor of Divinity (IBD), Master of Theology (M. Th.) leh Doctor of Theology (D. Th.) hi internal programme in aneiye.

External programme in Diploma in Christian Studies (Dip. CS), Bachelor of Christian Studies (BCS), Master of Ministry (M. Min) Doctor of Ministry (D. Min) chuleh adang dang ho hi aneiyin, Doctor of Divinity (DD) degree Honoris Causa (Christian ministry a tohphat man tobang a kipe) jong apien ahi. Senate of Serampore College nuoiya theological college affiliation bol hi 50 (somnga) aum in, Professional Centre 4 (li) aum in ahi. Kum 1911 apat 2013 Senate Convocation chan’a degree chuom chuom mujat chu hiti hi ahi – L.Th.-1563, D.C.P.C.-228, Dip. C.S.-393, R.K.-21, B.R.E.-30, B.C.S.-685, B.Th.-10368, B.D.-15601, B.D. (Hons.)-8, M.R.S.-10, M.Min.-2, M.Th.-1996, D.Min.-47, D.D. (Honoris Causa)-47, D.Th. (By Thesis)-168, D.D. (By Thesis-1).

Hiche lah a eimi D. Th. (By Thesis) a mujat hi 4 (li) bou ihi nalai uve. Amaho chu-Rev. Mangkhosat Kipgen, BD, M. Th. (1992), Hemkhochon Chongloi, BA, BD, M. Th. (2004), Letkhothang Haokip, BD, M. Th. leh Rev. M. Thongkhosei Haokip, B. Com., BD, M. Th. (2011) ahiove. Doctor of Divinity (Honoris Causa) a eimi apeh’u chu – Dr. T. Lunkim B.D., M. Th., DD (1994) bou ahina laiye.

Eimiten Serampore affiliated Theological College ineisun’u Trulock Theological Seminary (TTS), Deulahlane, Imphal hi tiding ahinalaiye. Manipur Theological College (MTC), Kangpokpi hi ahileh MBC nuoiya um ahin eiho’a tithei ahipuoi. Senate of Serampore hin Syllabus or Curriculum kichieh tah ajuiya, hiche dungjuiya hinchaiho bou degree apieh ahin, akipe kum sung’a course akichai theilou leh degree kimuthei lou ahi.

Exam hi board exam itio tobang’a subject atamjo tobang hi Serampore office a kuon’a question hung kisiem ahi. Serampore College hin Houbung lamkai ding, Pastor ding, Mission lamkai ding (tahsa leh lhagaova) siem pilhing ding atup ahi. Chutieng leh Houbung sung jieng hilouva society a jong thilpha chuom hung hitheiyu ahi.

Senate of Serampore College nuoiya degree neiho chu gampam/foreign a higher study acheding leh University phabep in a degree hi apompih in ahi. Hiche foreign university ho chu,

(1) University of Melbourne, Australia,
(2) Copenhagen University, Denmark,
(3) Sorbonne University, France,
(4) University of Hamburg, Germany,
(5) Ludwig Maximillians University, Munich, Germany,
(6) University of Regensburg, Germany, (7) Friedrich Alexander University, Erlangen, Germany,
(8) Georg-August University, Goettingen, Germany,
(9) University of Auckland, New Zealand, (10) SEAGST, Philippines,
(11) University of Cape Town, Republic of South Africa,
(12)University of Birmingham, UK,
(13) University of Lancaster, UK,
(14) Leicester University, UK,
(15) University of London, UK,
(16) University of Sheffield, UK,
(17) University of Durham, UK,
(18) University of Kent, UK,
(19) Oxford University, UK,
(20) Cambridge University, UK,
(21) Coventry University, UK,
(22) British Open University, UK
(23) Union Theological Seminary, New York, USA,
(24) Lutheran School of Theology, Chicago, USA,
(25) West Minister Theological Seminary, Philadelphia, USA,
(26) Fuller Theological Seminary, Pasadena, USA,
(27) The International University, Missouri, USA,
(28) McCormick University, Chicago, USA,
(29) Princeton Theological University, USA,
(30) Talbot Theological Seminary, USA, (31) Columbia International University, USA,
(32) Dallas Theological University, USA, (33) Trinity International University, Illinois, USA,
(34) Asbury Theological University, USA, (35) Fordham University, USA,
(36) Orthodox Theological University, New York, USA, chuleh
(37) Drew University, Madison, USA ahiove.

Senate of Serampore College nuoiya BD course chai hon India gam University 18 nuoiya Master of Arts (MA) jong asimjom/abanjop thei ahi. Hiche University MA simtheina ding pomho chu
(1) University of Calcutta, West Bengal, (2) University of Burdwan, West Bengal, (3) Vishva Bharti University, Shantiniketan, West Bengal,
(4) Kakatiya University, Warangel, Andhra Pradesh,
(5) Osmania University, Hyderabad, Andhra Pradesh,
(6) Gauhati University, Assam,
(7) M.S. University of Baroda, Gujarat,
(8) University of Ranchi, Jharkhand,
(9) R.D University of Jabalpur, Madhya Pradesh,
(10) Vikram University, Ujjain, Madhya Pradesh,
(11) Nagpur University, Maharashtra,
(12) North Eastern Hill University, Shillong, Meghalaya,
(13) Nagaland University, Kohima, Nagaland,
(14) University of Mysore, Karnataka,
(15) Calicut University, Kerala,
(16) Mahatma Gandhi University, Kottayam, Kerala,
(17) University of Kerala, Trivandrum, Kerala, chuleh
(18) Kanpur University, Uttar Pradesh ahiove.

2.2 Asian Theological Association (ATA):

ATA hi kum 1970 a ana kiphutdoh ahi. Hiche hi Asia gamho’a chondan chi chuom-chuom lah a theology simna leh Houbung natong ding kichuhna’a network khat chu ahi. Tuhin gam 27 a kuon in member institution 212 aum’e. Hiche gam phabepho chu: Australia, Bangladesh, Hong Kong, India, Indonesia, Israel, Japan, Jordan, Korea, Malaysia, Mongolia, Myanmar, Pakistan, Philippines, Singapore, Sri Lanka, Taiwan, Thailand chuleh United States ahiove.

2.2.1 Accredited members: ATA a hin accredited leh associate member hina thei aum’e. ATA hi International Council for Evangelical Theological Education (ICETE) founding member jong ahi. Tule tuhin India a ATA accredited member 51 aum in, Korea (12 Members), Philippines (10 Members), Singapore (8 Members), Hongkong (7 Members), Taiwan (7 Members), Japan (5 Members), Nepal (5 Members), Sri Lanka (5 Members), Indonesia (4 Members), Malaysia (4 Members), Israel (3 Members), United States of America (3 Members), Jordan (2 Members), Mongolia (2 Members), Pakistan (2 Members), Thailand (2 Members), Australia (1 Members), Bangladesh (1 Member), Macau (1 Member), Myanmar (1 Member), chuleh United Arab Emirates (1 Member) ahiove.

2.2.2 Associate members: ATA Associate member ho – India (36 Members), Indonesia (9 Members), Hongkong (4 Members), Korea (3 Members), Nepal (3 Members), Pakistan (3 Members), Philippines (3 Members), Malaysia (2 Members), Vietnam (2 Members), Australia (1 Member), Mongolia (1 Member), Papua New Guinea (1 Member), Myanmar (1 Member), Taiwan (1 Member), Cambodia (1 Member), Tajikistan (1 Member), Thailand (1 Member), Spain 1 Member), Fiji Islands (1 Member), chuleh Vanuatu (1 Member) ahiove.

3. Bible college iti lhending ham?

Bible college iti lhending ham kiti isei masang un, Bible sim ding’a ikiguon dan’u chomcha veohite. Chung’a iseiyu Bible college chuom-chuom in chepi leh system chuomchieh aneibang in Pathien natong ding chu numei hihen pasal hijong leh ama leh ama kigellhahna neihon Bible asim ding aphapen in ahi.

Kuoiham khat jieh mai maiya simho sang in hitiho chu agaso jouvin ahi. Lhagao mangthai ding khohsahna leh puohnatna nei tei angaiyin ahi. Apa Pastor/Upa ahijieh a achate jong Pastor/Upa khatbeh ahung hiding deisah jieh’a Bible sim jong kiumda lou ahi.

Apa Pastor/Upa hijong leh achate chun amaho lunggiltah a kigellhahna aneilou leh thil hahsa ahi. Sum neijieh a jong Bible college a kimoh lut thei lou ahi. Konkhat chu khamna thei a kuon akihuh doh thei leh tia Bible kisimsah jong aumkit nalaiye. Ahilou leh ama hinkhuo beh akisiem phatleh iti kit nalai uve. Pathien kouna kichientah a kihetchien angaiyin, course ijo jouva ministry a iluttieng leh hahsatna itoding tilouvin, Bible isim sung’a jong hahsatna tamtah thuoh ngapchat angaiye.

Bible college hi Serampore nuoiya hihen, ATA nuoiya hihenlang chuleh adang dang nuoiya hijongleh alhendan chihthei angaiye. Serampore chu denomination konkhat in a liberal ativang’a Serampore affiliated college jouse akibang puoi. College kon khat chu missionary natoh khohsah aum in, konkhat chu Pastoral ministry gelkhoh aum in, college konkhat chu academic lampang gelkhoh jong umda lou ahi.

ATA nuoiya hojong hitima chu ahiye. Hiti ahi jieh chun Pathien thu jilna ding’a huoijoh chu ikilhen ding ham vetchien angaiye. Chuleh Bible college hi mainline denomination atamjon aneichieh tahjieh un, eima denomination in apomho chu kilhen ding jong thilpoimo ahi. Ajieh chu mi ama-ama denomination in akitundoh Bible college a chu ama denomination thuhil leh chena lhuongpi chu kiha jiljep tei ahi.

Chuleh eima denomination lou Bible college a isim tieng jongleh amaho chena lhuongpi eijilsah houchu theida lou ding, dem lou ding, aphatna leh asietna joh khuolchil angaiye ti hetmil louding ahi. Bible college a iluttieng leh itupdio thupipen chu Missionary natoh machalna ding lungthim nei angaiye. Hijieh a chu missionary natoh ngaikhoh Bible college chu kilhen angaiye.

Bible college konkhat chu an-ngol taona pomlou umkit nalai ahi. Dumchep chu lhangphuong a phallou, ahivang a simlaihon dum chep kit thou tijong aum in ahi. Bible college konkhat chun simlai ho chu abolkhiel tieng’uva dan apalkeh phat’u leh gihgahna neiya velthum jou leh nodoh jieng jong aum’e.

Ahin Bible college kimkhat chu simlaiho nodoh hilouva, dan apalkeh leh inlang a vacation/suti achetieng leh hungda tan tia lekha thotjoh a hetsah jong aum’e. Bible college konkhat chu simlai hon course achai kuon a graduation programme masangjep leh simlai dan palkehho chu blank paper apieh jiova, hichun graduate theipuon nate tina ahi.

Bible college konkhat chun simlaiho chu chapang vetkol bang’a avetkol ahin, Bible collge konkhat chun simlaiho chu mipi lhing ahitaovin, ama leh ama kichingtup ding ahi ti achepi kit in ahi. Ahinlah mi abang chu mipilhing hijongleh vetkol dan achuom angaiye. Mi kimkhat chu akum lhom jongleh mipi lhing bang’a khuosathei jong aumkit e.

Tulaiya Houbung mipi tamtah phunchielna chu ipiham itileh Bible jilho hin missionary natoh ngaisang louvin, Houbung/denomination thah tundoh dingbou abuoipi uvin, thuhil chuom chuom ahinpuodoh un, gamchuom toh kijopmatna neiya, signboard thah tahdoh ding hohi ahi tai.

Eihon jong Houbung thah itundoh nuom bang uva hi gampam a kuon denomination tamtah hin kijopmat pi ding hol’a amaho denomination gam kehliet ding deisah tamtah umjing ahi tijong hetmil lou ding. Hiche hohin eimite society leh Houbungho achohnoh in, kikhen telna ahinsuo ji tan ahi.

4. Kuki society sung’a theological study impacts:

Kukite ding in Pathien thu jil hin phatchuomna tah aneiyin ahi. Hiche’a aphatna leh aphatlouna (positive leh negative impacts) phabep veohite.

4.1 Positive impacts:

Pathien thu jilhin Pathien thu hetbena leh mit ha dohna tampi eipeove. Christian ihi til uvin, asunthei thei leh asimthei pou-pou chun Pathien natoh alunglut leh evangelist, Pastor, missionary in akimangtheiyin ahi. Khantouna imano jinglaiyun, midang paova simtheina ahung poimo tan, eipao bouva kichuhna chu ihinsit taovin, ihetbe nuom’u ahung tam tan ahileh degree chuom-chuom: Diploma, L.Th., G.Th., B.Th. course simtei angai tan ahi.

Hiche jouvin Pastor hina ding in B.D. leh M.Div. degree nei angaitan ahi. Tulai hin M.Th. degree hi alouthei lou ding in aumtan ahi. Degree neilouva Pathien natohna ding mu hahsa ahi jieh chun gamchuom chuom’a theology jilding in mitam tah ivaikuon taovin ahi.

Midang mission kivaihom dan, midang mission natoh dan chuleh chena lhuongpi ho ihin hetaovin, eiho Houbung leh mission a ihin puohlut tieng’u leh khantou machalna: tahsa thu, Pathien thu chuleh kivaihomna a ihinnei taovin ahi.

Mission Organisation dang dang’a jong tohmun chuom-chuom: missionary a ding a vaikuon, lecturer, worker dang dang in ihung pang theiyun, exposure tampi ineitheiyun ahi. India sung tilouvin India pamlam a jong jilthei leh mi hiltheiyin iumthei taovin ahi.

Hicheho hi Pathien thu ijilna jieh’u ahi. Pathien thu jilna neilou hileo hen gampam’a jilna leh mi hilna panmun neiho hi Manipur sung’a imacha hilou ding jong kium dalou maithei ahi. Pamlam a iumthei tahjeh un konkhat chun mission agency chuom-chuom toh kisamkaina aneitheiyin, mission leh Houbung in sum thua phatchuom na tamtah ineitheiyun ahi.

Pamlam gamho toh kiguijopna ineithei phat’un igamsung uva Theological college phabep hetthei ineithei taovin ahi. Gampam a gasim/jil theilou ho ding in state sung’a jiltheina jong aumtan, inmun’a kuon’a jilthei na jong aumkit in aphachuom lheh in ahi.

4.2 Negative impacts:

Pathien thu jilna jieh’a phatchuomna tamtah ineijing laiyun aphatlouna jong hetmil louding dei aum in ahi. Pathien thu jil itam cheh-cheh phat uvin, Houbung kilungkhat tah in jong kibungkhenna ahin neiyin, mission organisation minchuom chuom aumbe jing tai.

Houbung sign board kidangtah tah jong ilah uva akimuthei tan ahi. Hichu mi tamtah kikhopna ham tia ikhuol leh simkham jong hibehseh lou Houbung, mikhat ahung kikhop lou jongleh Houbung kikhop nohphah jiengtheiya Houbung neo itam taovin ahi.

Theology jilna a course hinchai tamtah in aumna mission leh Houbung’a tohmun amulou ding phat in tohmun hol in mission organisation chuom ajop in hiche ajop chu ama kho/Houbung’a ahinpolut kit tan, lamkaiho toh kihetkhielna apungbe cheh-cheh tan ahi.

Mi piltah leh manchah theitah theology degree hinchaiho ding ngaitona in mission lamkai hon aumlou sun-sun in tohmun ong asiembe (post creation) un, aumsa Houbung mihon sum lhomjieh a alhalo apehjou louding jieh in akhoveng, ainhieng a miho leh Houbung dangho chu ama Houbung’a alahlut kit angaitan ahi. Ajieh chu ama leh amaho akitoudel (self-support) jou thei tapouvin ahi.

Hitia theology course chai pou pouvin mission leh Houbung thah atundoh theidan’a aum phat in lekhasim hija government natoh mulou tamtah in theology gasim ding in commitment ipeovin, kihinso na ding bouvin theology isim taovin ahi.

Hijieh chun mipihon jong theology sim’a chepou pou itahsan un, course ahinchai uva aseijou seo itahsan un, thuhil (doctrine) chuom-chuom ahilou leh ijuisahou toh akikhiehna ima umlou hijongleh achuomdeova ahinsei tieng’u leh ijop kit un mission thah apunbe cheh-cheh tan ahi.

Ajieh chu theology simna college jouse hin chepi leh thuhil aneichieh ahin, hicheho chu amaho lungthim a hung kiphutdet’a amaho college leh ministry machalna ding’a ajillai houchu ahin seiphuong sah jio ahi. Chutileh natoh akimu dio (employment generation) tina ahi.

Chung’a iseibang un, theological college hi lamchuom chieh’a hopkhen thei ahi. Senate of Serampore nuoiya loi, ATA nuoija loi, independent a umloi um’ah ahi. Theology simtheina pou-pouva sim atamjo hin, kiletsahna leh chungnunna lungput aneiyun, course ahinchai tieng’u jongleh a Pastor hou leh lamkaiho toh akituoh thei puovin ahi.

Konkhat chu course chaita, natohna ding mulouva aumphat un free education policy chepi in mission organisation hetphahlou toh akijop un, nu leh pa tamtah alhemcha veiyun, chapang tamtah gamchuom’a apuidoh un, free education chu maichang’a mangchan avahle un, ajona leh human/child trafficker ahungsuoh doh taovin ahi.

Nu leh pa ten jong amaho itahsan dan’u chu atepi ding umkit lou ahi. Hijieh chun ivaichat’u toh free education chu min ngaikuoya amanlam helouvin, iki Benglam … sip uvin, ichateo chu ihetphahlou gam’a isol ji taovin ahi. Tulaiya, India gam sung’a child trafficker atamjo thilsuoh hi theology jilna kisuhsah neilou ho natoh ahijin ahi.

Konkhat loichu theology degree chajiouva, khamna thei aneh leh adon jong angai ngai umna lai aumkit in ahi. Ajieh chu amaho chu nu leh pa ten in’a asin/ahil jou lou ho chuleh ama hinkhuo beh akisiemphat leh tia theology jil’a isolhou anahi jin ahi. Apoimo pen chu aneova pat ahinkhuo vetjuitheilou hohin khuonung leh theology sim’u jongleh atamjo hin buoina anei un ahi.

Khangthah tamtah hin theology asimna a nu leh pa hina (sexual relationship) kituplou tah’a mang jong tamtah aum in ahi. Ajieh chu atamjo hohi India state chuom-chuom a jil ngen ahiovin, akhuoljinna uva chonthang huoina aneijiovin ahi. Chuleh ama nu leh amapa bou hetphahlou gama um ahijieh lhon in hitia chon thanghuoina chu akiselguh thei lhon in ahi.

Theology jil konkhat chu vacation/suti a in ahungtieng jong leh in’a moh um, kikhum chahkheh a Houbung leh Khanglai sung’a pan lalou tamtah umkit ahi. Kimkhat chun ka degree hi manbeiya kalah nahisah’u ham, manbeiya thu kimoh sei thei ding ham tijong kium dalou ahi!

Thuchaina:

Theology jil hi aphatchuom na leh aphatchuom louna chuleh itobang theological college chu ikilhen dio ham ti phabep isei taovin, eimaho kigellhahna leh mimal hinkhuo’a kingam pen ahi. Kuoite theological college chu pha’a, kuoite theological college chu phalou ham ti hi i-mission leh Houbung chepi in akingam jon ahi. Athupi pen chu ipi theological college a jilna neijong leo hen eiman Pathien ikimu dan leh Pathien natoh ding ikigellhahna (commitment) a kingam ahi.

**********************

Leave a Reply

You can use these HTML tags

<a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>