Lhacha Lamkai Hi-na (Servant Leadership)

Lhacha Lamkai Hi-na

Christiante kilamkai ding dan Bible sunga mutheina tampi aum in ahi. Lengte ho, Thempute ho, Themgaote ho, Themgaonumei ho, Miching ho, Sanhedrin member ho, insung leh phungsunga thaneiho, Synagogue a kivaihomna, Pharisee leh Essene ho kiloikhomna hongsung, Greek te chamlhat kivaopohna (democracy), Houpam langa kilamkaina, Romante vaipoho, Pastor ho, Upa ho, Bishop ho, Solchah ho, Missionary ho jouse dinga kilamkai ding dan Bible sunga a kisim doh thei ye.

Bible sunga kilamkai dan tampi um ho laha hoiche pen vetsui ding ti lhen ahah lheh in ahi. Christian te dinga vetsui baipen ding chu ahi leh Pakai Jesu lamkai dan hi ahi pene. Thulhun Thah sunga hin kilamkai dang dan kicheh taha sei na aum pon ahin Jesus hinkho mandan leh natoh dana konin Christiante kilamkai ding dan akimu doh theiye. Jesu Christa lamkai dan hi “lhacha” ahi lou le “soh” na toh na dinmuna panga lamkaiya pang ahi. Hiche hi “lhachalamkai” kilamkai dan ahi.

Thulhun Thah bumasa bu 4 (Matthew, Mark, Luke le John) ho hin Gamvaipo ho lamkai dan leh Lhachadinmunpana lamkai dan ate kah un ahi (Matt. 20:20-28; Mark 10:35-44; Luke 22:24-27). “Koihile alenpen hi nom chu mijouse lhacha a pang ding ahi” ti hi Gospels ho sunga alhompenin 7 vei jen aki mu doh thei jin ahi (Matt. 20:27-28; Matt. 23:11; Mark 9:35; Mark 10:43-44; Luke 9:48; Luke 22:26-27; leh John 13:14). Hiche Bible chang ho hin Christian lamkai ho, lhacha natonga apan nao asei doh in ahi. Bible sunga kilamkai dan chomchom ho anoiya bang a mu doh thei ahi.

Thulhun Lui sunga Lhachalamkai ho

Thulhun Lui sunga kilamkaidan mu doh thei na ho chu ahile Lengte ho, Thutanvaihom ho, Themgao (pasal leh numei) ho, Thempu ho leh Miching ho akon ahi. Ama ho khat cheh akon in Isreal te kilamkaina dan chom chom aki he doh thei je.

  1. 1. Lengte ho

Lengte ho hi Pathen thalhenga mite chunga lamkai ahiuve. Lengte ho natoh ding dan ho chu Thulhun Lui bu sung ho a, tampi mu thei jin aum e. Israel Lengte ho hi gamdang ho lengte banga adei deiya vaipo thei ahi pouve. Pathen in avai poh diu dan ho leh ajui diu dan ho abon cha apeh ahi. Mipite ho jui ding Dan aki peh banga, Lengte ho jui ding Dan jong kipe ahiuve. Hiche jeha chu Themgao (Prophet) hon Lengte ho, Pathen peh Dan toh kitoh louva chon ho chu hangtaha aso sal ngam jiu ahi (1 Sam. 12; 1 Lengte 21). Lengte ho lengchan na hi Pathen lungto leh a peh Dan ajui nao chunga ki ngam ahi. Hiche Lengte ho chun Pathen leh Israel mipi te dinga “lhachana” atoh u ahi (Isa. 49:5-6).

  1. 2. Thutanvaihom ho

Thutanvaihom ho hi Pathen mite dinga aphat dungjuiya lhacha ana pang ahiuve. Amaho lhachapanna hi phat chomkah khat bou ahin, amaho toh pen chu ahi leh Israel phungho laha chonset pun jinna chunga mite ho kham gah ahiuve. Hebrewte thusim masa langa kimu doh chu ahile, Israelte ho kimkhat lungsunga Baal pathen houdan leh gamthip’a ahin hou’u Pathen houdan thu ah aboi un ahi. Isreal mite ho chu jonthanhoi lama ana ki hei mang un ahi (Judg. 6:25-26). Chonsetjom jing na, thaneina pana sotbehna, huhdohna leh kitahna ho chu Thutanvaihomho chun avel vel a ana sei u ahi. Hiche Thutanvaihom ho hi seipai laha jong galhang ho ahiuvin, Israelte a che-khel-nao va kona huhdoh dinga lamkai leh vaipo a chom khat ana pang ahiuve.

  1. 3. Thempu leh Themgao (pasal leh numei) ho

Thempu ho leh Themgao ho panmun chu ahileh Israelte “houthulama” pui hoi ahiuve. Thempu hohin Israelte houthua akikhopnauva tohding jouse atong uve. Ama ho hi ponbuh sunga natong ahi jeh un, tukhang lhachaho hetthei dol le mutheidol aumpon ahi. Hiche ma bang chun Themgao (pasal leh numei) ho pan mun jong hi houbung sunga hetdoh theina aum pon ahi.

  1. 4. Miching ho

Michingho hi thuhil lhacha a ana pang ahiuve. Thulhun Lui sunga miching ho panmun leh natoh kichehtaha mudohthei aum louvang in, amaho jong hi lhacha kin na tong ana hiuve. Hiche miching ho hin Lengte leh mipite ho abonchauva khang toh kitoha chondan hil “lhachaa” pang ana hiuve. Lungput ding dan leh chonding dan ho aphatseha thu amop jiu ahi. Amaho thuhil dan chu ahi leh “Pathen gin kitti hi chihna bul pi ahi; mi ngol in chihna leh kihilna akhohsahpoi” (Prov. 1:7) ti ho hi ahi.

Thulhun Thah sunga Lhacha lamkai ho

Thulhun Lui sunga lamkaiho panmun leh natohdol mutheiya aum bangin, Thulhun Thah sunga jong lamkai ho panmun leh natohdol muthei jin aum in ahi. Pastor ho leh Upa ho chu tolsung houbung (local church) sunga “lhachan” apang un ahi. Ama hon Pathen thu asei phong un, Jesu hinkho leh natoh dol ho aphongdoh un, houbungsunga mipite leh achennao kimvel avengtup un ahi. Chule houbung le kiloikhomna doitup ho tohmolso na dingin lamkai dinmun ala un ahi.

Solchah ho jong chun Pathen natoh na a, lamkai dinmun ana la un ahi. Thulhun Thah sunga Paul, Peter, James leh Barnabas hon Christiante kilamkai ding dan amaho tah hinkho ah ana podoh un ahi. Amaho khatcheh hinkho leh natohdol akivet leh amaho phatchomna dinga tong koima aki mudoh poi. Kipana Thupha machalna dinga hi ama ho tahsa lungdeina lam a kikangseuva, thi-ngam hel a kikatdoh uva, hinkho phal leova pan ana lah u ahi. Lhacha a pan kiti hi eima ding hilouva, midang ho dinga pan lahna ti ahi.

Thulhun Thah sunga mudoh theipen lamkai chu ahi leh “Jesu Christa” ahi jenge. Jesu Christa natoh akipat’a pan achai chan gei ivet leh “lhacha leh soh hina-a” na-toh jeng ahi. Jesun anatohdan aphon dohna achun ama tah, “lhacha” ahi dol aphong doh e (Luke 4:1-21), hiche sunga hin Jesu natoh thudol akisim dohthei je.

Tempter in Luke bung 4 sunga kilamkaidan jat 3 in a hom khen in ahi.

(1) Jesun ana-tohna hi “lungnopna dan” in ana bulphun ahi. Lungkimna leh lungnopna hi mijouse tahsa ngaichat khat ahi. Lamkai ho ding a hiche jong hi thupitah ahi. Ahin Jesun anatohna hi ama nopsahna ding in ana doi poi je.

(2) Jesun “thaneina dan” manchah theina jong ananei je. Pakai Jesu khanglaiya Jewte hon Messiah chu leng David leh leng-le-lal ho thaneitah banga hung ding “Thaneitah Messiah” chu ana ki nep piu ahi. Ahin Jesu Jerusalem khopi sunga alut chun galsatna sakol chunga tou louvin, sa-ngoi tah sangan chunga ahung touvin ahi. Sepai thahatho leh gamvaipo lamkai ho hung ji dan leh ama hung dan chu aki kal lheh in ahi.

(3) Tempter mudan in Jesu “Mipi kijotdan” jong ana mang chan ahi. Mipi lung khata kijot ding hi ama dei lam ahi. Jesu chu Houin chungvum a kona a vantil ho khuta dop’a aum ding chu abol thei nai.  Ahin Jesun hitobang thilboltheina ho chu Satan thupeha kon in abol nom poi.  Jesun “Lhacha natohdan” joh in na ahin tong in ahi. Lhahcha soh natohdan hi Pathen lengam’a lamkai ho dinmun ding ahi pen e. Jesu lamkai dan chu Nazareth Thuphon sunga akisim doh theije: “Pakaiya kon Lhagao kachunga aumin, Tahlelte henga Kipana Thupha seipeh ding, Sochangte lhadohna thu seipeh a, Mitcho ho khomuna ding seipeh ding, Nehchintoa um ho lha-ong ding seipeh a, Pakai deilhen kum seipeh dinga thao einu ahitai,” tin akisun’e (Luke 4:18-19).”

Jesu anatoh chaina lama “lhachanatong” ahina kichentaha mudoh thei na khat abol doh in ahi. A nunung pen Jan-an jou chun Jesun kithehna pon alan, asei jui te keng chu kong sunga asop peh in atheh hul peh in ahi (John 13:4-5). Hiche seijui te keng asil peh hin ama kinem kheh na avet doh sah bana aseijuite jong Pakai jal a khat le khat soh na kitoh peh cheh diuva atil na jong ahi. Jesun anatoh hi lhachakhat dinmun in apan in lhachakhat din mun in achai jin ahi.

Jesu Lamkai Khat Dinmun

“Lhacha-hina” (servanthood) hi Jesu hinkho leh anatohna a mu doh thei ahi. Thulhun Thah sunga Christa thu kisei na ho hi abon cha “lhacha” tia kimin vo ahi. Paul in Jesu mihema ahung chan hi ama hi-na ahinda lhah a “lhacha” ahi lou leh “soh” din mun a hung ahidol aseidoh e (Phil. 2:7). Lhacha/Soh kiti hi mikhutnoiya um a, mi dinga natong tia le doh thei ahi. Jesu chu Pathen khutnoiya um a, mihemte dinga lhacha a pang ahi.

John sut Kipana Thupha sunga Jesu Christa hi-na dol leh ahungdol aki muchen thei je. A sunpa hin ama sa Thu um aseiya, hiche chu Pathen hia, hiche Thu chu tahsaphea i-lah-uva hung cheng (John 1:14) ti asei doh ahi. Hiche Thu (Pathen/Jesu) i-lah-uva ahung chen chun tahsaphea hungpang pa Jesu “lhacha/soh hina” chu ahin phon doh ahi.

Thulhun Thah sunga Jesu hi “lhacha” keo hi louvin “lamkai thumop” dinmun in jong apang in ahi. Jesun akimatding thu, cross a tha-a aum ding thu leh athodoh ding thu asei jouvin, James leh John in thaneina leh panmun Jesu henga ana thum lhonin ahi. Jesun ama thoh ding ho athoh jou lhon ding hinam tin ana dong in ama nin thaneina leh panmun dei chat man chun thoh jou lhon nange tin baicha khen in ana le donbut lhon in hi. Hiche thuhin, seijui dang mi 10 ho chu alung nopmo sah in ahi. Hiche jeh chun Jesun thu 3 in hilchetna anei jin ahi:

Leiset mite mudana galjona ho, let le lal na ho leh thaneina ho hi Jesu mudan toh kikal ngen ahi. Jesun akouvin ajah-uvah, “Chidang namdangte lah a vaihoma kigel hon achunguva thunei tah-in vai ahomun, amilen amilalteu jong khun achunga atha neinau ajedohuve. Nangho lah a vang chutilou ding ahi…. (Mark 10:42-43).”

Natoh leh thilbol hi Christian lamkai ho hinkho’a mudoh thei pen ahi. Jesun seijuiho henga “…nalah-uva alen hinom chu nalhachauva pang ding, amasapena pannom chu mi jouse soh a pang ding ahi (Mark 10:43-44)” ati.

Christiante dinga lhacha a pan ding hi Jesu amatah hi-na leh chondan ahi. Jesun aseijute ho ahilna a “Mihem Chapa jeng jong jen dia hung ahipon, ajena pang ding le mi tamtah lhatdohna dia ahinkho tohdoh dinga hung joh ahibouve,” ati (Mark 10:45). Achunga Bible chang ho hin Christian khat hina hi “lhacha” hina ahi ti aphong doh in ahi. John sut kipana thupha pumpi hi Christian lamkai ho “lhachanatong” ahi dan u khol thei na ahi.

Nehkholal (USA)

April 30, 2009

Leave a Reply

You can use these HTML tags

<a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>